Translation of metaphors from Spanish to Polish (with reference to the novel "Like water for Chocolate" by Laura Esquivel) and cultural context of the novel

W niniejszej pracy analizuje się tłumaczenia metafor z języka hiszpańskiego na polski, na przykładzie powieści meksykańskiej pisarki Laury Esquivel pt. „Przepiórki w płatkach róży". Szeroko omawiany jest również kontekst kulturowy powieści i metafor w niej zawartych oraz zjawiska wiążące się z kulturą hispanoamerykańską i będące tłem dla omawianej powieści: przywołuje się historię literatury iberoamerykańskiej, tłumaczy prozy hiszpańskojęzycznej w Polsce, język powieści, jak również postać samej pisarki, a także elementy charakterystyczne dla tej powieści, np. korzystanie z przepisów kulinarnych, przysłów, czy motywu kobiecości. W pracy przedstawia się różne definicje i rodzaje metafor, np. z perspektywy literackiej, badań nad przekładem, językoznawczej oraz kulturowej. Szczególnie zwraca się uwagę na kognitywne podejście do tego tematu, opierając się na pracy George’a Lakoffa i Marka Johnsona pt. „Metafory w naszym życiu". W pracy założono, że - jak mówi sam tytuł wspomnianej książki - metafory istnieją w naszym codziennym języku, a także stają się podstawą tworzenia rzeczywistości w powieści. W niniejszej pracy proponuje się strategie tłumaczenia metafor wg. teorii Petera Newmarka oraz Raymonda van den Broecka. W pracy dokonano porównania metafor w języku hiszpańskim i polskim, odwołując się do różnic kulturowych pomiędzy dwoma państwami. Do celów pracy należy ocena przydatności strategii proponowanych przez teoretyków zjawiska, jakim jest przenośnia, oraz zilustrowanie na przykładach metafor pojawiających się w powieści „Przepiórki w płatkach róży” w oparciu o kognitywne ujęcie. W pracy starano się odpowiedzieć na pytania, czy jest możliwe tłumaczenie metafor? oraz: co warunkuje taki, a nie inny przekład?In this paper we analyze metaphor translation from Spanish to Polish, on the basis of the novel by Mexican writer Laura Esquivel called "Like Water for Chocolate". The cultural context of the novel and of the metaphors is also widely discussed: it refers to history of Latin American literature, Polish translators of the novels, the language and style of the novel, and the elements specific for this book, for example the use of the theme of cooking, recipes, and women literature. The work presents different definitions and types of metaphors, for example from the perspective of literary studies, translation studies, and from the cultural point of view. The most important is the cognitive view of metaphor based on work of American linguists George Lakoff and Mark Johnson called "Metaphors we live by". In this paper we suggest two strategies of metaphor translation: one of Peter Newmark and the other one of Raymond van den Broeck. The paper presents a comparison of metaphors in Spanish and Polish, referring to the cultural differences between the two countries. The aim of this work is the evaluation of the utility of the strategies for the translator. The last part of the work is divided into an analysis from the perspective of the cognitive approach, where an attempt is made to find conceptual metaphors, and into analysis of the possible strategies